باغبان زندگی خود باشید و خویشتن تان را دریابید

نفس باد صبا مشک فشان خواهد شد

عالم پیر دگرباره جوان خواهد شد

در چند دهه گذشته جهان تا به این حد دستخوش ترومای جمعی نشده بود، کوید این کلمه حالا آشنا. در اواخر سال ۱۳۹۸ هجری شمسی (۲۰۱۹ میلادی) در میان بهت، انکار و وحشت، انسانها مانند برگ پاییزی قربانیِ کوید شدند. ما ایرانیان بعد از دو سال و اندی شاید با دل نگرانی کمتری به استقبال بهار می رویم. خانواده هایی که عزیزانشان را از دست دادند، کسانی که پیش از آور شدن این رنج و محنت به همراه دیگر عزیزانشان بر سر سفره هفت سین می نشستند و دعای تحویل می خواندند، اکنون نیستند.

کوید نه تنها جان انسانها را از کالبدشان جدا ساخت که روان بازماندگان را مجروح کرد و با چنگال خصمانه و سردش گرمای وجودشان را بیرون  کشید. دو سال اندی گذشت (و البته با شدت و حدت کمتری ادامه دارد).

واکنش به کوید بسیار متفاوت بود، برخی انکارش کردند، برخی دیگر در برابر ترس ناشی از آن همه توانانه و رویین تنانه پاسخ دادند، دیگرانی با ناتوانی و برخی واقع بینانه رفتار کردند و … .

واکنش ما نسبت به ترسها و اضطرابها ابزاریست ناخودآگاه  که در دوران کودکی شکل گرفته است و ما را در برابر احساسات ناخوشایندی چون ترس، خشم، گناه، حسادت، شرم و … محافظت می کند و از این جهت کارآمدند. بدین لحاظ ما آنها را بارها و بارها به کار گرفتیم.

مشکلات روان شناختی چون اضطراب، افسردگی، وسواس، حملات وحشت و … یا مشکلات بین فردی در ارتباط با شریک زندگی، اعضای خانواده، دوستان، همکاران در محل کار می تواند بیانگر آن باشند که در حال حاضر آن ابزارهای ناخودآگاه به کار نمی آیند، قدیمی شده اند، زنگ زده اند. و به ابزار (های) جدید و کارآمدتری نیاز است.

روان ما درختی می ماند که شاخه های خشک و قدیمیِ بی برگ و بار نیاز به هرس دارد، بدین گونه امکان رشد و بالندگی بیشتری فراهم می شود. شاخه های خشک، زائد و قدیمی همان ابزارهای قدیمی ناخودآگاهی هستند که می توانند روان ما را سنگین کنند، حرکت رو به جلو را سد نمایند و مانع تجربه نسیم سرزندگی و تابش نور امید شوند، بدون انجام آن دنیا یا زمستان سرد و تاریک خواهد شد یا کویری که هر آباده و آبی سرابی بیش نخواهد بود.

روانکاوی و روان درمانی تحلیلی در محیط امن و همدلانه، به شناسایی ابزارهای ناخودآگاهِ ناکارآمد و بکارگیری ابزارهای کارآمدتر کمک می کند. از آنجایی که این ابزارها ناخودآگاه اند، برای مدت طولانی بکار گرفته شدند و در مقاطعی از زندگی بسیار کارآمد بودند، شناسایی آنها مستلزم صرف وقت است. انگیزه، تلاش، صبوری و تعهد توشه ایست که تا رسیدن به هدف می تواند تاب آوری را افزایش دهد.

زهرا داداش، روان درمانگر تحلیلی